مدیریت منابع آب و توسعه پایدار، مطالعه موردی: دشت رفسنجان

برداشت از منابع آبهای زیرزمینی دشت رفسنجان در سال 1353 حدود 450 میلیون متر مکعب گزارش شد. با توجه به محاسبات هیدرولوژیکی در این سال، حدود 98 میلیون متر مکعب از ظرفیت مجاز سفره، اضافه برداشت شده است. لذا بهره‌برداری بیشتر از منابع آبهای زیرزمینی منطقه رفسنجان از سال 1353 ممنوع اعلام گردید. براساس آمار مربوط به سال 1382 آب منطقه‌ای، میزان استحصال آب در این منطقه حدود 750 میلیون مترمکعب بوده و سالیانه حدود250 میلیون مترمکعب اضافه برداشت صورت گرفته است. این به آن معنی است که میزان اضافه برداشت سالیانه، از ذخیره آب زیرزمینی برداشت می‌شود. اضافه برداشت مزبور که سطح آب زیرزمینی را سالانه بیش از 80 سانتی‌متر پایین می‌برد، عامل اصلی نشست خاک، از بین رفتن اراضی مزروعی و خرابی مناطق مسکونی است. پایین رفتن سطح آبهای زیرزمینی موجب کاهش کیفیت آب استحصال شده می‌گردد که شامل بالا رفتن بسیار زیاد و بیش از استاندارد EC آب است. در دشت رفسنجان، خالی شدن سفره‌های زیرزمینی و نشست زمین به‌دلیل تفاوت لایه‌های زمین‌شناسی منطقه به‌صورت یکنواخت اتفاق نمی‌افتد و باعث بازشدگی‌های زمین به‌طور افقی و عمودی می‌شود. این پدیده زمانی که با حرکات تکتونیکی زمین نیز همراه می‌شود، فاجعه‌ای را برای این منطقه گوشزد می‌نماید.